Węgierska Górka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Węgierska Górka
wieś
Ilustracja
Węgierska Górka, widok z Glinnego
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

żywiecki

Gmina

Węgierska Górka

Liczba ludności (2021)

4080[2]

Strefa numeracyjna

33

Kod pocztowy

34-350[3]

Tablice rejestracyjne

SZY

SIMC

0075268

Położenie na mapie gminy Węgierska Górka
Mapa konturowa gminy Węgierska Górka, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Węgierska Górka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Węgierska Górka”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Węgierska Górka”
Położenie na mapie powiatu żywieckiego
Mapa konturowa powiatu żywieckiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Węgierska Górka”
Ziemia49°36′27″N 19°07′20″E/49,607500 19,122222[1]

Węgierska Górkawieś gminna w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Węgierska Górka. Jest siedzibą tej gminy. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.

Leży w dolinie Soły, rozdzielającej tu Beskid Śląski (po stronie zachodniej) od Beskidu Żywieckiego (po stronie wschodniej), u ujścia do niej jej prawobrzeżnego dopływu, potoku Żabniczanka, ok. 11 km na południowy zachód od Żywca. Zdecydowana większość zabudowy znajduje się na prawym brzegu Soły.

Części wsi[edytuj | edytuj kod]

Integralne części wsi Węgierska Górka[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
1003733 Bukowina część wsi
1003740 Górka część wsi (zniesiona w 2023 r.[6])
1003756 Nad Zieloną część wsi
1003762 U Juraszków część wsi (zniesiona w 2023 r.)
1003779 Zawodzie część wsi
1003785 Zielona część wsi

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze wzmianki[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze wzmianki o Węgierskiej Górce pochodzą z 1477 roku, kiedy doszło do zatargów granicznych między królem Polski Kazimierzem Jagiellończykiem, a królem Węgier Maciejem Korwinem. Mówi o tym legenda: Węgrzy, którzy mieli wielki apetyt na Żywiecczyznę, aby nie popełnić krzywoprzysięstwa, świadczyli, że im jest przynależna ziemia, na której klęczą (po uprzednim wypełnieniu nogawic ziemią z Węgier, rzeczywiście klęczeli na ziemi węgierskiej). Fortel ten się nie udał, a z ziemi z nogawic spodni usypano „górki” – stąd, według legendy, wywodzi się nazwa Węgierska Górka.

W 1706 przez Franciszka Wielopolskiego został założony folwark zlokalizowany w miejscu połączenia potoku Żabnica i rzeki Soły na terenie Cięciny. Folwark ten otrzymał nazwę Węgierska Górka[7].

Huta w Węgierskiej Górce[edytuj | edytuj kod]

Huta w Węgierskiej Górce (1914)

W 1838 Adam Wielopolski utworzył na terenie Węgierskiej Górki hutę żelaza. Powstały tutaj dwa wielkie piece, z których pierwszy został uruchomiony w 1840, jak również hala odlewnicza. W październiku 1838 znajdujący się tu jaz, infrastruktura do transportu drewna opałowego oraz kanał doprowadzający wodę do zakładu uległy zniszczeniu w wyniku powodzi, co doprowadziło do strat w wysokości 8 tysięcy złotych reńskich[7].

Bazowym surowcem dla huty była ruda syderytowa, która pozyskiwana była metodą odkrywkową na obszarze Kamesznicy, Ujsół, Milówki, Jeleśni, czy Rychwałdu. W lipcu 1844 została ukończona przebudowa zakładu, przeprowadzona przez arcyksięcia Karola Ludwika Habsburga. Rozpoczęto również sprowadzanie większych ilości rudy pochodzącej z Brzeszcz i rejonu Krakowa, uruchomiono produkcję żelaza kutego przeznaczonego na potrzeby samej huty, jak również dla Huty Fryderyka w Sporyszu. W 1844 powstało tu 450 ton odlewów. W 1845 huta zajmowała się produkcją pieców i drzwiczek do nich, rusztów, krat kanałowych, odlewów maszynowych, hydrantów, kotłów na bieliznę, naczyń (takich jak garnki i rondle), moździerzy oraz odważników. Wyroby te były następnie sprzedawane na terytorium Austro-Węgier oraz na Śląsku, transportowane były one furmankami, nawet pomimo doprowadzenia tu w 1884 linii kolejowej. W 1852 doszło do uruchomienia drugiego wielkiego pieca[7].

W latach 1841–1870 doprowadzono do ośmiokrotnego wzrostu produkcji w zakładzie, stanowił on wówczas jedną z największych hut na terenie Galicji[7].

W 1905 huta została przekształcona w odlewnię, wobec czego został wygaszony wielki piec. W 1918 przedsiębiorstwo stało się spółką z zarządem czesko-francuskim[7].

Dwudziestolecie międzywojenne[edytuj | edytuj kod]

Kolonia kolejowa w Węgierskiej Górce w 1925
Jaz na Sole w 1932

W okresie międzywojennym osada fabryczna Węgierska Górka uzyskała status zimowiska. Odwiedzało ją rocznie około 1500 turystów, a baza noclegowa tutejszych pensjonatów wynosiła 50 miejsc. Z miejscowego dworca kolejowego kursowały dorożki. Większość budynków na terenie Węgierskiej Górki była zelektryfikowana. W przysiółku znajdował się gabinet lekarza oraz apteka, mieściły się tu boiska sportowe, korty tenisowe i strzelnica. Odbywało się wiele festynów i dancingów. Przepływająca tu Soła była wykorzystywana do celów kąpielowych, a z osiedla prowadziły szlaki turystyczne wiodące na Romankę, Baranią Górę i Prusów[7].

Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z 1921 osada Węgierska Górka jako przysiółek Cięciny liczyła 428 mieszkańców, z czego 405 katolików rzymskich, 21 ewangelików i 2 grekokatolików. 410 mieszkańców miejscowości podało narodowość polską, a 18 – niemiecką[8].

Miejscowa odlewnia stała się jednym z głównych producentów armatury w skali krajowej i europejskiej[9].

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

W 1939 roku wybudowane zostały schrony bojowe przeciw inwazji niemieckiej. Powstał rygiel obronny „Węgierska Górka”, który przez 3 dni wrześniowe odpierał bohatersko ataki 7 Bawarskiej Dywizji Piechoty, przez co opóźnione zostało rozbicie Armii „Kraków”. Dzięki wydarzeniom wrześniowym z 1939 roku Węgierska Górka nie tylko została odznaczona Krzyżem Grunwaldu III klasy, ale otrzymała nazwę „Westerplatte Południa”.

Bitwa pod Węgierską Górką[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Bitwa pod Węgierską Górką.

Węgierska Górka była ważnym punktem oporu podczas kampanii wrześniowej 1939 roku. Współcześnie można zwiedzić tutaj polskie fortyfikacje z tego okresu. Pierwotnie zaplanowano budowę 16 schronów bojowych mających zamykać dolinę, ale jedynie 5 z nich zdołano wybudować. Były to ciężkie schrony żelbetowe, uzbrojone w ciężkie karabiny maszynowe. Jeden ze schronów („Waligóra”) był schronem artyleryjskim dla dwóch armat kalibru 75mm. Wszystkie schrony miały być wyposażone w kopuły pancerne do prowadzenia ognia karabinowego i obserwacji, ale do wybuchu wojny nie zdążono ich zabudować. Dowódcą odcinka był kpt. Tadeusz Franciszek Semik. Fortyfikacje zostały zdobyte 3 września po ciężkich walkach, w których Niemcy stracili około 200 żołnierzy.

Schrony bojowe[edytuj | edytuj kod]

Schron Wędrowiec
  • „Waligóra” – dowódcą schronu był por. Leopold Galocz. Tradytor artyleryjski, czyli schron o uzbrojeniu artyleryjskim służący do ostrzeliwania podejść pod punkt oporu. Na wyposażeniu miał dwa działa kal. 75 mm. Załoga późnym wieczorem 2 września wycofała się wraz z żołnierzami Batalionu KOP „Berezwecz” do Oczkowa.
  • „Wędrowiec” – dowódcą schronu był kpt. Tadeusz Semik. Ciężki schron piechoty, pełniący funkcje schronu dowodzenia oraz schronienia dla drużyny piechoty. Obecnie w obiekcie mieści się muzeum. Jest ono czynne w okresie wakacyjnym od godziny 10.00.
  • „Włóczęga” – dowódcą schronu był ppor. Marian Małkowski. Uzbrojenie schronu stanowiło działo kal. 37 mm oraz ckm i rkm. Obecnie wybudowany jest na nim dom.
  • „Wyrwidąb” – nie brał udziału w walce, ponieważ w chwili wybuchu wojny nie był jeszcze gotowy, uzbrojony i wyposażony. Wojnę przetrwał w idealnym stanie. Po wojnie, Wojsko Polskie testowało na nim materiały wybuchowe, więc jest najbardziej zniszczonym schronem.

Węgierska Górka w PRL[edytuj | edytuj kod]

Szkoła tysiąclecia w Węgierskiej Górce (1973)
Blok na Osiedlu XX-lecia II RP, wybudowany w 1974 (2010)
Siedziba Odlewni „Metalpol” w 2010

Do czasu reformy administracyjnej przeprowadzonej w 1954 roku Węgierska Górka była przysiółkiem gminnej wówczas miejscowości Cięcina. Wówczas to utworzono gromadę Węgierska Górka. Z dniem 1 stycznia 1958 wieś otrzymała status osiedla typu miejskiego[10]. W 1961 roku Węgierską Górkę zamieszkiwało 2215 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 331 osób/km². Osiedle ulokowane było na 6,7 km²[11].

23 lipca 1961 oddana do użytku została Szkoła Podstawowa im. Manifestu Lipcowego w Węgierskiej Górce, później Szkoła Tysiąclecia[12].

W 1962 roku nad brzegiem Soły otwarto ośrodek sportowy z boiskiem piłkarskim[13].

Na przełomie lat 60. i 70. w centrum Węgierskiej Górki wybudowane zostało osiedle mieszkaniowe, noszące początkowo nazwę XX-lecia PRL, po 1990 roku zmienioną na XX-lecia II RP.

Miejscowość utrzymała status osiedla aż do kolejnej reformy z dnia 1 stycznia 1973, która przyniosła likwidację osiedli[14]. Wtedy Węgierska Górka stała się siedzibą gminy o tej samej nazwie[15].

W 1974 przy miejscowej szkole podstawowej działalność rozpoczęła filia Liceum Ogólnokształcącego w Milówce[16].

W związku z reformą administracyjną, 1 czerwca 1975 miejscowość, jak i cały powiat żywiecki, znalazła się w granicach nowo utworzonego województwa bielskiego[17].

W 1981 roku ukończona została budowa kościoła Przemienienia Pańskiego. Problem braku kościoła w Węgierskiej Górce podjął w swojej tece wizytacji parafii w Cięcinie kardynał Karol Wojtyła w 1972 roku. Już w 1978 roku dokonał wmurowania kamienia węgielnego pod budowę kościoła, która została ukończona trzy lata później. W kościele, którego bryła przypomina trzy namioty, znajdują się największe organy piszczałkowe na Żywiecczyźnie[18].

1 września 1983 rozpoczęło działanie pięcioletnie Technikum Odlewnicze, któremu 6 grudnia 1984 nadano imię Jerzego Buzka, wybitnego specjalisty w zakresie metalurgii i odlewnictwa oraz długoletniego (1913-1939) dyrektora naczelnego Odlewni Żeliwa w Węgierskiej Górce[19].

Przemysł[edytuj | edytuj kod]

Biurowiec firmy „Metalpol”

Największym zakładem przemysłowym w Węgierskiej Górce jest METALPOL Węgierska Górka sp. z o.o. będąca kontynuatorką huty utworzonej w roku 1838. W latach powojennych zakład funkcjonował pod nazwą Fabryka Armatury i Odlewnia Węgierska Górka S.A. Spółka specjalizuje się w produkcji odlewów z żeliwa sferoidalnego dla potrzeb przemysłu maszynowego i motoryzacji oraz armatury przemysłowej i kształtek wodociągowych[13].

Z dniem 1 marca 2000, w następstwie przekształceń własnościowych, FAiO Węgierska Górka S.A. weszła w skład francuskiej Spółki Odlewnictwa i Metalurgii CF2M, a w roku 2010, w wyniku wykupu menedżerskiego, stała się na powrót spółką o kapitale polskim. W roku 2011 METALPOL wyprodukował 15.000 ton odlewów i zatrudniał 245 osób.

Religia[edytuj | edytuj kod]

Kościół Przemienienia Pańskiego

Na terenie Węgierskiej Górki działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

Edukacja[edytuj | edytuj kod]

Szkoła Podstawowa w Węgierskiej Górce

W Węgierskiej Górce działają następujące placówki edukacyjne:

  • Przedszkole w Węgierskiej Górce, ul. Zielona 39[22]
  • Szkoła Podstawowa im. Obrońców Węgierskiej Górki, ul. Zielona 41[23] – budynek szkoły powstał jako pierwszy na terenie powiatu żywieckiego obiekt wybudowany w ramach akcji „Tysiąc szkół na tysiąclecie”. Prace rozpoczęte zostały w 1959 i były prowadzone przez Przedsiębiorstwo Budownictwa Terenowego w Żywcu. Ukończony gmach został otwarty 23 lipca 1961. 1 września 1961 naukę w nim rozpoczęło 445 uczniów. Początkowo szkoła nosiła imię Manifestu Lipcowego, które na wniosek nauczycieli zostało zmienione 2 września 1990 na Obrońców Węgierskiej Górki[24].
  • Zespół Szkół Zawodowych im. prof. Jerzego Buzka w Węgierskiej Górce, ul. Kościuszki 14[25] – powstała z inicjatywy profesorów Akademii Górniczo-Hutniczej: Platona Januszewicza i Kazimierza Gierdziejewskiego jako dwuletnia Szkoła Przemysłowa Odlewnicza. Pierwsi uczniowie rozpoczęli w niej naukę 1 października 1945. Budynek mieszczący jej siedzibę powstał w latach 1947–1949. Placówka została zlikwidowana w 1955, a w zajmowanym przez nią dotychczas obiekcie uruchomiono szkołę podstawową. Odlewnia czyniła jednak zabiegi w celu wznowienia działalności szkoły przyzakładowej, co powiodło się i 1 września 1961 otwarta została trzyletnia Zasadnicza Szkoła Zawodowa, która współpracowała z Fabryką Samochodów Małolitrażowych w Bielsku Białej. Powstały warsztaty szkolne i odbywało się kształcenie przyszłych pracowników zarówno na potrzeby odlewni, jak i FSM. Uczniowie szkoły z drugich i trzecich klas na kierunku mechanik pojazdów samochodowych odbywali praktyki w fabryce w Bielsku-Białej. 1 września 1973 działalność rozpoczęło również Technikum Odlewniczo-Mechaniczne dla Pracujących, prowadzące kierunki technik odlewnik i technik mechanik–obróbka skrawaniem. W 1976 powołano tu ponadto zaoczne trzyletnie studium zawodowe administracyjno-biurowe, stanowiące filię Zespołu Szkół Ekonomiczno–Gastronomicznych w Żywcu. W 1983 placówki tu działające utworzyły Zespół Szkół Odlewniczo-Mechanicznych, a 1 września tego roku działalność w jego składzie rozpoczęło pięcioletnie technikum odlewnicze dla młodzieży. 6 grudnia 1984 szkoła otrzymała imię Jerzego Buzka oraz sztandar. Wobec późniejszej rezygnacji z prowadzenia klas odlewniczych, 14 lutego 2000 dokonano zmiany nazwy na Zespół Szkół Zawodowych, który utworzyły technikum mechaniczne dla młodzieży, zasadnicza szkoła zawodowa oraz technikum mechaniczne dla Dorosłych. W marcu 2001 rozpoczęto prace przy adaptacji dawnego biurowca odlewni na potrzeby szkoły. Nowa siedziba została uruchomiona w lutym 2002. We wrześniu 2002 nastąpiła kolejna zmiana nazwy szkoły na Zespół Szkół Mechanicznych, w skład którego weszły liceum profilowane, technikum, zasadnicza szkoła zawodowa oraz technikum mechaniczne dla dorosłych. Już rok później, 1 września 2003, nazwa ta została ponownie zmieniona, przyjmując brzmienie Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących, w ramach których działało technikum i zasadnicza szkoła zawodowa[26].

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Most łukowy nad Sołą
Aleja Zbójników

Noclegi[edytuj | edytuj kod]

Bazę turystyczną Węgierskiej Górki stanowią: kemping PTTK przy ul. Zielonej, domy wczasowe, pensjonaty, gospodarstwa agroturystyczne i kwatery prywatne.

Bulwary nad Sołą[edytuj | edytuj kod]

7 grudnia 2009 został oddany do użytkowania bulwar, podzielony na trzy części: od ul. Kamiennej prawym brzegiem rzeki Soły do ul. Zielonej, wzdłuż potoku Żabniczka oraz wiodący brzegami Młynówki[27].

Jednym z elementów bulwaru pozostaje most łukowy nad Sołą, powstały z afrykańskiego drewna, łączący je z tzw. traktem cesarskim na lewym brzegu rzeki. Powstała tu również infrastruktura wypoczynkowa i rekreacyjna, miejsce zabaw dla dzieci, jak również parkingi i zejścia do rzeki[28].

Zagospodarowanie prawego brzegu Soły było jednym z największych przedsięwzięć inwestycyjnych i urbanistyczno–planistycznych w powiecie żywieckim, jak i w subregionie południowym województwa śląskiego[29].

Aleja Zbójników[edytuj | edytuj kod]

Jedna z rzeźb na Alei Zbójników

Aleja Zbójników w Węgierskiej Górce powstała w 2009 roku jako efekt odbywającego się w czerwcu pleneru rzeźbiarskiego. Celem przedsięwzięcia było przedstawienie w formie rzeźb skróconego przeglądu postaci i dziejów zbójnictwa na Żywiecczyźnie. Sześciu artystów wykonało sześć postaci zbójników. Rzeźby o wysokości od 4,5 do 5 metrów zostały ustawione wzdłuż ul. Zielonej, nieopodal Urzędu Gminy Węgierska Górka[30]. Planowane jest rozszerzenie alei o kolejne rzeźby[31].

Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Piesze szlaki turystyczne przebiegające przez miejscowość to[32]:

Nadleśnictwo Węgierska Górka[edytuj | edytuj kod]

Węgierska Górka jest siedzibą Nadleśnictwa z obrębami Lipowa i Węgierska Górka. Zasięg działania administracyjnego Nadleśnictwa Węgierska Górka obejmuje teren gmin: Lipowa, Radziechowy-Wieprz i Węgierska Górka[33].

Lasy Nadleśnictwa w całości zostały zaliczone do lasów ochronnych, gdzie wyszczególniono lasy rezerwatowe, lasy glebochronne i wodochronne, ostoje głuszca oraz wyłączone drzewostany nasienne[33].

Z wyjątkiem nielicznych małych kompleksów całe Nadleśnictwo Węgierska Górka znajduje się na terenie Zespołu Parków Krajobrazowych Beskidu Śląskiego i Żywieckiego[33].

Lasy Nadleśnictwa Węgierska Górka są rejonem atrakcyjnym turystycznie[33]. Funkcjonuje tu ponadto Izba Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, poprowadzone zostały także cztery przyrodniczo-leśne ścieżki dydaktyczne[34].

Sport[edytuj | edytuj kod]

Hala sportowa na osiedlu XX-lecia II RP

W Węgierskiej Górce położona jest jedna z największych w województwie śląskim hala sportowa[35], otwarta 12 lutego 2010. Obiekt, położony na Osiedlu XX-lecia II RP, ma wymiary 50,2 × 33,8 m i wysokość 14,5 m. Na tej powierzchni wydzielono boisko o powierzchni 22 × 44 m z dwumetrowym obejściem, co pozwoliło na uzyskanie pełnowymiarowych boisk do gry w siatkówkę, koszykówkę i piłkę ręczną. Hol główny ma powierzchnię 3819 m²[36].

Komunikacja[edytuj | edytuj kod]

Stacja kolejowa Węgierska Górka

Transport drogowy[edytuj | edytuj kod]

Przez Węgierską Górkę przebiega droga krajowa 1, łącząca ją z Bielskiem-Białą, Żywcem i Zwardoniem, drogę zastąpi biegnąca zachodnimi obrzeżami miejscowości droga ekspresowa S1. Prace miały się zakończyć w 2022 roku. Według zaawansowania robót z marca 2023, droga zostanie ukończona w 2023 roku.[37]

Kolej[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość przecina linia kolejowa nr 139 Katowice – Skalite Serafinov. Przy ul. Kolejowej położony dworzec kolejowy Węgierska Górka, na którym zatrzymują się pociągi Kolei Śląskich, które łączą go ze stacjami takimi jak Katowice, Tychy, Pszczyna, Czechowice-Dziedzice, Rajcza, Zwardoń czy Bielsko-Biała Główna.

Komunikacja lokalna[edytuj | edytuj kod]

Autobusy Thermocar łączą Węgierską Górkę z Żywcem i okolicznymi miejscowościami.

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

  • Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1979)[38]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 145207
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-07-30].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1444 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. GUS. Rejestr TERYT
  6. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)
  7. a b c d e f W Węgierskiej Górce – Żywiecczyzna na starych pocztówkach [online], nsik.com.pl [dostęp 2024-02-26] [zarchiwizowane z adresu 2007-07-08].
  8. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 i innych źródeł urzędowych, t. XII, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1925, s. 40.
  9. O firmie [online], metalpol.com [dostęp 2024-02-26].
  10. Dz.U. z 1957 r. Nr 59, poz. 317.
  11. Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, WrocławWarszawaKraków, 1965–1967.
  12. Szkoła Podstawowa im. Obrońców Węgierskiej Górki w Węgierskiej Górce: Historia szkoły. sp_wegierska_gorka.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-24)]..
  13. a b Nad Sołą i Koszarawą: „Panorama gmin Żywiecczyzny – Węgierska Górka”. nsik.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]..
  14. Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  15. Historia [online], wegierska-gorka.pl [dostęp 2023-07-30].
  16. Krótki rys historyczny [online], szkolawg.2ap.pl [dostęp 2024-02-26].
  17. Strategia Rozwoju Gminy Węgierska Górka na lata 2018-2025, Rada Gminy Węgierska Górka, grudzień 2017.
  18. zywiecczyzna.pl: „Trasa szlaku papieskiego w gminie Węgierska Górka”. [dostęp 2010-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  19. Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w Węgierskiej Górce: Historia szkoły. [dostęp 2010-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  20. Biała [online], luteranie.pl [dostęp 2023-07-30].
  21. Rzymskokatolicka parafia św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Cięcinie [online], parafiaciecina.pl [dostęp 2023-07-30].
  22. Przedszkole w Węgierskiej Górce [online], wegierska-gorka.pl [dostęp 2023-07-30].
  23. Szkoła Podstawowa im. Obrońców Węgierskiej Górki [online], wegierska-gorka.pl [dostęp 2023-07-30].
  24. Historia szkoły [online], sp_wegierska_gorka.republika.pl [dostęp 2023-07-30] [zarchiwizowane z adresu 2007-02-21].
  25. Kontakt [online], zszwg.edu.pl [dostęp 2023-07-30].
  26. Historia [online], zszwg.edu.pl [dostęp 2023-07-30].
  27. Bulwary nad Sołą w Węgierskiej Górce [online], beskidlive.pl [dostęp 2024-02-26].
  28. Węgierska Górka: Bulwar we wsi [online], warszawa.naszemiasto.pl [dostęp 2024-02-26].
  29. zywiecczyzna.pl: „Wiszący, lekki most nad Sołą”. [dostęp 2010-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-12)].
  30. e-beskidy: „Aleja Zbójników”.
  31. Gazeta.pl Bielsko-Biała: „Ulicą Zieloną w Węgierskiej Górce rządzą zbóje”.
  32. a b c Węgierska Górka [online], szlaki.net.pl [dostęp 2024-02-26].
  33. a b c d Lasy Nadleśnictwa [online], wegierska-gorka.katowice.lasy.gov.pl [dostęp 2024-02-26].
  34. Obiekty edukacyjne [online], wegierska-gorka.katowice.lasy.gov.pl [dostęp 2024-02-26].
  35. Super-Nowa: „To się nazywa hala!”. super-nowa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-03)]..
  36. Otwarcie Hali Widowiskowo-Sportowej w Węgierskiej Górce [online], slaskie.travel [dostęp 2024-02-26].
  37. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Budowa drogi ekspresowej S1 (dawniej S69) [online], wegorka-s1.pl [dostęp 2023-04-01] (pol.).
  38. Wykaz miejscowości wyróżnionych odznaczeniami państwowymi, [w:] Urszula Lewandowska, Krystyna Malik, Przewodnik po Polsce, Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1991, s. 20, ISBN 83-217-2519-8 (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]